Hoogbegaafdheid: HB en onderwijs geven

Begaafdheid is een niet meer weg te denken thema in het basis- en voortgezet onderwijs met een steeds sterker accent op een vanuit inclusie en diversiteit benaderde aanpak (WCGTC, 2021). Met De Gids 2.0 willen de 19 auteurs de continue professionalisering in het onderwijs voeden met nieuwe kennis en inzichten over het onderwijs aan begaafde leerlingen. De Gids uit 2016 is nog in hoge mate actueel, daarom bevat De Gids 2.0 zeventien volledig nieuwe hoofdstukken. Samen vormen ze een prachtige aanvulling op de kennis en inzichten uit het eerste boek. Het is een samenwerkingsproject tussen Nederlandse, Vlaamse en Amerikaanse experts onder redactie van Eleonoor van Gerven. De hoofdstukken kunnen los van elkaar gelezen worden. Onderwerpen die aan de orde komen zijn o.a. de lat hoger leggen, cultureel responsief onderwijs, kansen(on)gelijkheid, pedagogische sensitiviteit, voicing, onderpresteren, de zelfdeterminatietheorie, gedifferentieerd beoordelen, kindertekeningen, faalangst en dubbel bijzondere leerlingen.De sterke relatie tussen theorie en praktijk maakt De Gids 2.0 tot een onmisbaar handboek voor elke leraar, intern begeleider, remedial teacher of specialist begaafdheid."

Het boek bevat verdiepende informatie over begaafdheid gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Deze inzichten zijn vertaald naar praktische handvatten en tips voor het werken met begaafde leerlingen in de klas. Aan de hand van casussen uit de praktijk worden diverse relevante thema’s behandeld, zoals motivatie, metacognitie, disharmoniehypothese en hooggevoeligheid. Je leest ook over de discussies omtrent de terminologie van begaafdheid. En er is aandacht voor het wetenschappelijk discours rondom de gevoeligheid van begaafde leerlingen. De rode draad in het boek is de vraag: Wat zou jíj als leerkracht kunnen doen om begaafde leerlingen op een goede manier te ondersteunen?

Een praktisch handboek voor leerkrachten in het bo en vo.

Gids door de Wereld van Hoogbegaafdheid en Hoger Onderwijs. Ontdek verhalen van gelijkgestemde studenten en HB specialisten en laat je inspireren door praktische tips. Of je nu student bent op zoek naar herkenning of een begeleider/ouder/verzorger die effectieve ondersteuning zoekt; Brains & Beyond biedt verhalen, inzichten en kennis.

Thema’s zijn: visies op begaafdheid, effectieve ondersteuningsstructuur voor leerlingen én leraren, grenze(n)loos onderwijzen, goed leraarschap, als leren andere ondersteuning vereist, en pakkende professionalisering. In elk hoofdstuk komen onderwijsprofessionals aan het woord die ieder vanuit hun eigen perspectief en hun eigen organisatie bespreken hoe zij onderwijs aan begaafde leerlingen in de praktijk handen en voeten geven. De auteurs zetten in op het belang van visie-ontwikkeling en positiebepaling, om aan de hand daarvan keuzes te kunnen maken die bijdragen aan de ontwikkelingskansen van begaafde leerlingen én die leiden tot rijker onderwijs voor alle leerlingen in de school.

Uitdagend onderwijs aan begaafde leerlingen helpt schoolleiders, intern begeleiders en leraren in het basis- of middelbaar onderwijs om goed onderbouwde verrijkingsprogramma's op te zetten, met meetbare effecten.

De heldere opbouw geeft eerst inzicht in het leerproces van (hoog)begaafde leerlingen, om vervolgens het signaleren van leerlingen die baat zouden hebben bij verrijking te behandelen.

Natuurlijk staat de auteur uitgebreid stil bij het samenstellen van het daadwerkelijke programma, en welke hindernissen de leerlingen hierbij tegenkomen. Ook de vaardigheden die daarbij nodig zijn en het evalueren van het effect komen aan bod.

Zo worden nut en noodzaak van het verrijkingstraject goed inzichtelijk voor collega's, leerlingen en hun ouders.

In dit boek wordt een beknopt overzicht gegeven van wetenschappelijke kennis over het onderwijs aan kinderen die zeer makkelijk leren, veelal hoogbegaafden genoemd. Ingegaan wordt op de definiëring van zeer makkelijk lerend of hoogbegaafd, de noodzaak van aangepast onderwijs voor deze kinderen, de gevolgen als het onderwijs niet aan hen wordt aangepast, en de vraag welke aanpassingen nodig zijn.

n elke groep zitten er wel een paar: leerlingen die zich moeiteloos bewegen in de getallenwereld, die ingewikkelde oplossingsstrategieën gebruiken en rekenen pas een leuk vak vinden wanneer de reguliere lesstof ophoudt. Sterke rekenaars hebben vaak meer leerhonger dan de rekenmethode kan stillen. Hoewel er veel plusmateriaal rekenen verkrijgbaar is, betekent dit in de praktijk dat de sterke
rekenaar hiermee zelfstandig, vaak buiten het lokaal, aan het werk moet.
In dit boek worden verschillende typen sterke rekenaars voorgesteld en wordt besproken welke onderwijsaanpassingen er mogelijk en nodig zijn binnen een reguliere rekenles. Ook wordt aandacht besteed aan het realiseren van onderwijsaanpassingen buiten de groep en in voltijds hoogbegaafdenonderwijs.
Elk hoofdstuk bevat veel praktijkvoorbeelden en sluit af met een stuk gereedschap om direct in de eigen rekenles in te zetten.

In dit boek worden drie projecten beschreven: het verbredingsproject, het POP-project (Persoonlijk Ontwikkelings Plan) en het TOP-project (Toekomstgericht Ontwikkelings Plan). Doel van het verbredingsproject is het verbreden van kennis van leerlingen die meer kunnen en meer willen dan de gemiddelde leerling. Het POP-project is een methode om onderpresterende begaafde leerlingen tot en met de derde klas te motiveren. In het TOP-project tenslotte helpen onderpresteerders vanaf de vierde klas elkaar om motivatie voor het schoolse leren te ontwikkelen. Vanaf dan moet er weer gepresteerd, gepland, zelfstandig geleerd worden.

In al deze projecten wordt steeds ingegaan op signalering, begeleiding en contacten met de ouders. Het geheel is een praktische handleiding met een wetenschappelijke onderbouwing waarmee scholen direct aan de slag kunnen.

In overzichtelijke secties komen onderwerpen aan de orde als kenmerken van hoogbegaafdheid, consequenties van hoogbegaafdheid in het algemeen, en specifiek voor de diverse schoolomgevingen ((s)bo envo), belonen en straffen, strategieën, overeenkomst en verschillen met ADHD en ASS en wat hoogbegaafdheid betekent op een volwassenen leeftijd.