Open leermaterialen (of Open Educational Resources, OER) zijn onderwijsmaterialen die onder een open licentie beschikbaar zijn, variërend van handboeken tot uitgewerkte lesplannen, en van PowerPoint-presentaties tot MOOCs (Massive Open Online Courses). Dankzij een open licentie kun je deze materialen niet alleen gratis downloaden en verspreiden, maar ook aanpassen. Dit betekent dat studenten geen kosten hoeven te maken voor deze materialen en dat jij als docent deze materialen kunt bewerken en afstemmen op je eigen lesplan.
Open leermaterialen worden onder een Creative Commons licentie gepubliceerd. Zie de Creative Commons website voor meer informatie. Deze licenties (in de vorm van afkortingen) geven direct aan hoe je de materialen mag gebruiken, aanpassen en/of verspreiden.
CC-BY – met deze licentie is alleen naamsvermelding van de maker verplicht. Je mag het materiaal dus gebruiken, bewerken en verspreiden zolang je de maker vermeldt.
CC-SA – delen onder dezelfde voorwaarden: als je dit materiaal gebruikt, moet je je eigen materiaal onder dezelfde licentie publiceren.
CC-NC – niet voor commerciële doeleinden
CC-ND – afgeleide werken niet toegestaan, oftewel: je mag dit materiaal niet bewerken of aanpassen.
Er zijn allerlei combinaties mogelijk. Stel, een lessenreeks wordt gepubliceerd met CC-BY-NC. Dit betekent dat je het materiaal mag bewerken, maar daarbij de maker moet vermelden en het aangepaste materiaal niet voor commerciële doeleinden mag gebruiken.
Edusources is hét startpunt voor digitale leermaterialen in het hoger onderwijs. Via dit Nederlandse platform heb je op één plek toegang tot een divers aanbod aan digitale, open leermaterialen. Bij het ontwikkelen van lessen hoef je dus niet telkens zelf het wiel uit te vinden. Gebruik de filters om tot zoekresultaten te komen die zo goed mogelijk bij jouw onderwijs passen.
Ook kun je via de "communities" themacollecties vinden – waaronder gehele lessenreeksen voor het hoger onderwijs. Voorbeeld vanuit Windesheim. De Vakcommunity Leven Lang Ontwikkelen is ontstaan als initiatief van Fontys, HAN, De Haagse Hogeschool, Inholland, Saxion, Windesheim en Surf. Momenteel zijn vijf open online modules ontwikkeld, elk met een eigen thema gerelateerd aan het hoofdthema Levenslange Ontwikkeling. Dit zijn: De toekomst van werk, Leren en ontwikkelen binnen organisaties, Team-ontwikkeling, Stimuleren van leren van kwetsbare medewerkers, Beheer van loopbanen. Wil je meer weten? Neem dan contact op met Elles Schaaphok.
In de Open Textbook Library vind je studie- en handboeken met een open licentie voor het hoger onderwijs. Dit betekent dat je ze niet alleen gratis kan downloaden, maar ook onder naamsvermelding kan verspreiden en aanpassen. Alle vakgebieden zijn in de databank vertegenwoordigd. De gepubliceerde materialen voldoen aan verschillende criteria en worden op onderwijsinstellingen over de hele wereld gebruikt.
In Merlot vind je een internationale collectie van open leermaterialen: tienduizenden vakspecifieke leermaterialen, waar onder ook open textbooks, content creation tools en andere onderwijsmaterialen.
Wikiwijs is hét online platform voor het vinden, maken en delen van open lesmateriaal voor alle onderwijsniveaus, van primair en voortgezet onderwijs tot mbo en hbo. Of je nu lesgeeft in burgerschap, aardrijkskunde, of digitale geletterdheid, met de handige zoekfunctie vind je snel wat je nodig hebt. Zoek eenvoudig per vakgebied of thema en maak jouw lessen nóg effectiever.
Afbeeldingen en video's die onder een open licentie gepubliceerd zijn kun je vrij inzetten binnen je onderwijs en publicaties. Op deze platforms vind je beeldmateriaal met een open licentie. (klik op de afbeeldingen) Vermeld wel altijd de bron. N.B. vaak moet je bij de filter 'free' of 'CC' aanvinken.